برای برنامه ریزی درسی موثر، اهداف واقع‌بینانه تعیین کنید، زمان مطالعه را متناسب با توانایی‌ها و علایق خودتان تنظیم کرده و برنامه را منعطف نگه دارید. با شناخت نقاط قوت و ضعف، از روشهای مطالعه مناسب مانند خلاصه نویسی و نکته برداری استفاده کنید. همچنین، برای استراحت، تغذیه و ورزش در برنامه خود وقت کافی در نظر بگیرید و به‌طور منظم پیشرفت خود را ارزیابی و برنامه را اصلاح کنید.
اصول کلیدی برنامه ریزی درسی:
خودشناسی و تعیین اهداف:
قبل از هر چیز، نقاط قوت، ضعف، و توانایی‌های خود را بشناسید و اهداف بلندمدت و کوتاه مدت مشخص و واقع‌بینانه‌ای را برای خود تعیین کنید.
واقع‌بینانه بودن و انعطاف‌پذیری:
برنامه‌ای که خارج از توان باشد باعث سرخوردگی می‌شود؛ بنابراین برنامه‌ای واقع‌بینانه طراحی کنید که امکان تغییر و جبران را داشته باشد.
شناخت زمان‌های اوج یادگیری:
بدانید که در چه ساعاتی از روز بیشترین انرژی و تمرکز را برای مطالعه دارید و دروس را متناسب با آن زمانبندی کنید.
مدیریت زمان و استراحت:
برای هر فعالیت زمان کافی در نظر بگیرید، از جمله استراحت، ورزش، و کارهای روزمره؛ خواب کافی نیز برای حفظ تمرکز ضروری است.
استفاده از روشهای موثر مطالعه:
خلاصه نویسی، نکته برداری، مرور منظم، و حل تست و نمونه سوال از روشهای کاربردی برای یادگیری بهتر هستند.
تغذیه و سلامت روان:
تغذیه مناسب و انجام حرکات کششی یا تنفسی در فواصل مطالعه به حفظ تمرکز و انرژی کمک می‌کند.
ارزیابی و بازبینی:
به‌طور منظم، مثلاً هر ماه، وضعیت خود را بسنجید و برنامه را بر اساس نتایج ارزیابی شده اصلاح کنید تا به اهداف خود نزدیک شوید.
استفاده از منابع مناسب:
منابع آموزشی مناسب و کافی را برای یادگیری هر درس در نظر بگیرید و برنامه مطالعاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنید.
شیوه کلی برنامه ریزی برای درس خواندن
هدف اصلی‌تان را مشخص کنید. دروس را تجزیه و تحلیل کرده و دسته بندی کنید. زمان مطالعه را برآورد کنید. یک جدول تهیه کرده و برنامه را تنظیم کنید. در هر ساعت تنها بر روی یک درس تمرکز کنید. زمان کافی برای استراحت در نظر بگیرید. ذهنتان را بر روی درس متمرکز کنید
اموزش برنامه ریزی شخصی
برخی از دانش اموزان هستند که ابتدا درسی را با دقت شروع می کنند و حتی ریزترین نکات آن را هم می خوانند. اما ان قدر آن را طول می دهند که در نهایت به مباحث اصلی و دروس سخت تر نمی رسند و وقت کم می آورند. در نتیجه نتایج خوبی هم نمی گیرند.
اینجاست که تکنیک های مدیریت زمان، تند خوانی و تسلط به مباحث لازم به یادگیری است. اکثر دانش آموزان فکر می کنند سرعت مطالعه زمانی است که برای خواندن یک فصل صرف می کنند. در واقع سرعت مطالعه، زمانی است که برای تسلط به مباحث یک فصل می گذرد. که شامل؛ مطالعه، حل تمرین ها، تست زنی، مرور مطلب می شود. زمانی که دانش اموزان اموزش لازم را برای برنامه ریزی درسی دیده باشد بهتر می تواند زمان خود را مدیریت کند و با طبقه بندی مطالب و نحوه صحیح درس خواندن اشنا است.
یکی از مواردی که در اموزش برنامه ریزی به ان پرداخته می شود نحوه و اصول مطالعه است. فردی که اموزش دیده باشد مسلما موفقیت بیشتری نصیب او می شود و در نهایت به هدفی که تعیین کرده است می رشد. بدون شک شما در این مقاله با اصول اولیه برای درس خواندن و برنامه ریزی درسی آشنا می شوید و راه رسیدن به هدف خود را پیدا می کنید.
جدول برنامه ریزی درسی:
جدول برنامه‌ریزی درسی ابزاری مهم برای بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت زمان در مطالعات است. این جدول شامل جزئیات زمانبندی فعالیت‌ها و وظایف مرتبط با دروس و تحصیلات شما می‌شود. در زیر چند نکته در مورد اهمیت جدول برنامه‌ریزی درسی آورده شده است:
ترتیب زمانی مشخص:
جدول برنامه‌ریزی به شما کمک می‌کند تا زمان خود را برای مطالعه و تکالیف بهتر ترتیب دهید. این باعث می‌شود هر فعالیت را در زمان مناسب انجام دهید و از تراکم زمانی جلوگیری کنید. با داشتن جدول برنامه‌ریزی، می‌توانید وظایف آتی را پیش‌بینی کرده و برنامه خود را بر اساس آن تنظیم کنید. این به شما امکان می‌دهد تا از پیش اطلاعات کافی برای مطالعه و آمادگی داشته باشید.
مدیریت بهتر زمان:
با داشتن یک جدول برنامه‌ریزی، می‌توانید زمان خود را به بهترین نحو مدیریت کنید و از افتراق بین زمان مطالعه، تمرینات و سایر فعالیت‌ها اطمینان حاصل کنید. این جدول به شما این امکان را می‌دهد که زمان‌های استراحت را هم در نظر بگیرید. استراحت منظم باعث افزایش تمرکز و کارایی شما می‌شود.
مهارت‌های مدیریتی:
استفاده از جدول برنامه‌ریزی به شما مهارت‌های مدیریت زمان و برنامه‌ریزی را آموزش می‌دهد که در زندگی حرفه‌ای و شخصی بسیار مفید است. بنابراین، جدول برنامه‌ریزی درسی یک ابزار مهم است که به شما کمک می‌کند تا به بهترین نحو زمان خود را مدیریت کنید و به دوره تحصیلی خود با موفقیت پیش بروید.
روشهای برنامه ریزی صحیح:
در این قسمت مقاله، به مباحث عملی و کاربردی که هر د انش اموز برای داشتن یک برنامه ریزی استاندارد و صحیح لازم است بداند اشاره می کنیم.
همان طور که شما هم می دانید ابتدا باید اهداف خودمان را برای برنامه ریزی مشخص کنیم. منظور از اهداف، کسب معدل بالا، رتبه ی برتر یا قبول شدن در دانشگاه و رشته ی خاص می تواند باشد. زمانی که هدف بطور دقیق مشخص شده باشد دقیقاً 50% درصد کار انجام شده است.
حالا به سراغ جزئیات برنامه ریزی و اینکه چطور برنامه ریزی کنیم می پردازیم. قبل از هر چیز تا یادم نرفته باید یاداوری کنم برای برنامه ریزی ابتدا لوازم و ابزار برنامه ریزی را جلوی دست خود داشته باشید. منظور از ابزار برنامه ریزی؛ کتاب های درسی، دفتر برنامه ریزی، جزوه ها، لوازم التحریر ، کتاب های کمک درسی و.. است.
بطور کلی برنامه ریزی درسی می تواند بصورت روزانه، هفتگی، ماهانه و بلندمدت برای هر دانش اموزی نوشته شود. داشتن یک برنامه ریزی روزانه به دانش آموز آرامش و اعتماد به نفس می دهد.
اصول برنامه ریزی درسی:
تهیه لیستی از تمام کارها
در ابتدا بر روی یک برگه کاغذ تمام کارهای را طی یک 24 ساعت انجام می دهید بصورت دقیق یادداشت کنید. کارهای مانند ساعت بیدار شدن، ساعت مطالعه، غذا خوردن، زمان رفت و برگشت به مدرسه یا کلاس خاصی، استراحت، ساعت خواب و…بنویسید.
با این کار دقیقاً می دانید در طی روز چکار می کنید و زمان های خالی شما چه ساعتی است که از آن برای اضافه کردن زمان مطالعه استفاده شود.( بهتر است از دو خودکار برای نوشتن استفاده کنید).
اولویت بندی کردن کارها
در مرحله دوم شما باید کارهای را به ترتیب اهمیت و مهم بودن اولویت بندی کنید. وضعیت تحصیلی و نقاط قوت هر دانش آموزی با دانش آموز دیگر متفاوت است. ممکن است فردی در درس ریاضی ضعیف باشد و زمان بیشتری در برنامه خود به این درس اختصاص دهد. بنابراین ان درس را در اولویت قرار می دهد. از سوی دیگر فردی در درس شیمی مشکل داشته باشد.
پس اولویت های افراد با هم فرق می کند. به همین خاطر است که برنامه ریزی باید بصورت شخصی و برای هر فرد جداگانه نوشته شود.
مسلماً دانش آموزی که امتحان پایان ترم در پیش روی خود دارد باید این امتحانات را در اولویت قرار دهد. پس برای موفقیت در آنها برنامه ریزی کند.
تعیین ساعت مطالعه روزانه
برای هر روز در هفته دقیقاً زمان مطالعه روزانه را باید مشخص کنید. برای روزهای اخر هفته ،ساعت مطالعه چقدر است و برای روزهای که مدرسه می روم چند ساعت می توانم مطالعه داشته باشم. در این مرحله است که کمیت مطالعه شما( چند ساعت مطالعه) مشخص می شود.
مزیت تعیین ساعت مطالعه روزانه در این است که شما در می یابید چه زمانی با زمان دلخواه خود برای بدست آوردن موفقیت در تراز مورد نظر فاصله دارید. ذکر این نکته در اینجا ضروری است که شما بایستی طی 2 تا 3 هفته ساعت مطالعه روزانه خود را به زمان مورد نظر افزایش دهید.
مشخص کردن واحد زمانی مطالعه
منظور از واحد زمانی مطالعه، تعیین زمان استاندارد برای یادگیری مطالب است. معمولاً بهترین زمان برای یادگیری مطالب 75 دقیقه یا 90 دقیقه است.
یکی از نکات مهم در زمان برنامه ریزی یادداشت زمان مطالعه آن درس است و به ازای زمان مطالعه یک زمان استاندارد برای استراحت تعیین شود. استاندارد واحدهای زمانی مطالعه و استراحت به صورت زیر است:
به ازای 75 دقیقه مطالعه، 15 دقیقه اسراحت 90 دقیقه مطالعه، 30 دقیقه زمان مناسب برای استراحت است.
استراحت، تفریح و خواب
هر دانش آموزی در زمان آماده شدن برای کنکور علاوه بر درس خواندن به تفریح، استراحت و خواب کافی احتیاج دارد. بهتر است بعد از مطالعه یک درس یک زمان 15 یا 30 دقیقه برای استراحت اختصاص دهید. در این بازه استراحت قدم بزنید، خوراکی میل کنید و اهنگ مورد علاقه خود را گوش دهید. علاوه بر استراحت بین دو درس برای اینکه هر هفته انرژی برای هفته آینده کسب کنید یک نصف روز ( بهتر است بعد از ظهر جمعه باشد)، کامل به تفریح اختصاص دهید. اینطور برای چندین ساعت از مطالعه فاصله می گیرد و احساس خستگی در ذهن و بدن شما کاهش می یابد. یکی از نکات مهم در برنامه ریزی خواب کافی است. ساعت خواب در بازه 11 تا 6 صبح باشد و در طول روز یک ساعت خواب نیم روز داشته باشید تا از لحاظ جسمانی و ذهنی تجدید قوا داشته باشید. برای خوابیدن به ذهن خود فشار وارد نکنید فقط در آن لحظه دراز بکشید. فقط باید دقت کنید که در برنامه ریزی واحد زمانی مطالعه 75 دقیقه یا 90 دقیقه تعیین شده است که استراحت برای این دو بازه زمانی 15 دقیقه و 30 می باشد.
استفاده از برنامه قفل گوشی
استفاده از برنامه قفل گوشی به عنوان یک ابزار برنامه‌ریزی برای درس خواندن می‌تواند کمک زیادی به بهبود تمرکز و کیفیت مطالعات شما داشته باشد. با قفل کردن گوشی، از ورود به برنامه‌ها یا پیام‌های اجتماعی که ممکن است توجه شما را از مطالعه منحرف کنند، جلوگیری می‌شود. این کمک می‌کند تا تمرکز شما بر روی مطالب درسی حفظ شده و کیفیت یادگیری شما افزایش یابد.
کاهش اغتشاش‌ها: با قفل کردن گوشی، از اغتشاش‌ها و نواقصی که از طریق اعلان‌ها یا تماس‌ها بوجود می‌آید، جلوگیری می‌شود. این به شما اجازه می‌دهد که در یک فضای آرام و بی‌افتراق به مطالعه بپردازید.
افزایش بهره‌وری: با کاهش دسترسی به برنامه‌ها و بازی‌ها، بهره‌وری شما در مدت زمان مطالعه افزایش می‌یابد. این به شما این امکان را می‌دهد که در واحد زمان کمتر، به مطالعه مؤثرتری بپردازید.
تعیین مدت زمان مشخص: با تنظیم گوشی به عنوان یک ابزار مطالعه و تعیین یک مدت زمان مشخص برای مطالعه، می‌توانید به صورت مرتب و منظم به درس خواندن بپردازید و از افتراق زمانی جلوگیری کنید.
به این ترتیب، برنامه قفل گوشی یک ابزار کارآمد است که به شما کمک می‌کند در حین درس خواندن، از اشغالات زمانی و مشکلات تمرکز جلوگیری کنید و به بهترین شکل ممکن به مطالعات خود تمرکز کنید.
تعیین واحد جبرانی دروس
برنامه ریزی استاندارد است که یک واحد زمانی برای جبران زمان از دست رفته تعیین شده باشد. با این کار دانش آموز احساس عقب ماندن و سردرگمی نمی کند. داشتن یک زمان جبرانی در برنامه ریزی باعث کاهش استرس در فرد می شود. قانون تعیین واحد جبرانی به این صورت است که حداقل 5 درصد از واحد زمانی کل مطالعه در هفته به واحد جبرانی تعلق بگیرد. اگر در طول هفته اتفاق غیر قابل پیش بینی رخ داد یا مهمانی خاصی بود با داشتن زمان جبرانی در برنامه دچار آشفتگی نمی شوید.
نکته: از واحد جبرانی می توان برای مطالعه دروس ضعیف هم استفاده کرد. دقت داشته باشید داشتن زمان جبرانی نباید سبب تعلل در برنامه شود.
تنوع دروس
یکی از بزرگترین اشتباهاتی که اکثر دانش آموزان در زمان برنامه ریزی و مطالعه دروس انجام می دهند خواندن تنها یک کتاب در طول یک روز است.
در استانداردهای مطالعه و یادگیری بهتر است فرد در طول روز چند درس را در برنامه روزانه خود بگنجاند. با خواندن چند درس در طول روز از فرسودگی ذهنی جلوگیری می شود.
تعادل و ترتیب مطالعه دروس
برای مطالعه دروس باید بر اساس ارزش و ضرایب دروس ساعت مطالعه را تعیین کرد. همچنین برای جلوگیری از خستگی ذهن و افزایش تمرکز بهتر است بین دروس تعادل ایجاد شود. بطور مثال دو درس ریاضی و فیزیک را مطالعه کردید حتماً بعد از آن درس حفظیاتی در برنامه داشته باشید.
بهتر است در ابتدا و انتهای برنامه، دروس مورد علاقه دانش آموز گنجانده شود. درسی که به آن علاقه ندارید در بین دو درس مورد علاقه مطالعه شود تا دانش آموز تمایل به خواندن داشته باشد.
تعیین زمان تست زدن
یکی از نکات خیلی مهم در برنامه ریزی درسی، تعیین زمان تست زدن است. برای تثبیت مطالب و آماده شدن در آزمون کنکور باید در برنامه زمانی به تست زدن اختصاص داده شود.
بنابراین در برنامه باید تعداد تست از فصل مورد نظر و همچنین نوع تست آزمایشی، تکمیلی و… دقیقاً مشخص شود.
تعیین زمان مرور کردن
در برنامه ریزی روزانه دو زمان باید لحاظ شود یکی زمان تست زدن و دیگری زمان مرور کردن باشد.
با مرور کردن، مطالب به حافظه بلند مدت شما منتقل می شود و از فراموشی آنها جلوگیری می شود. البته تکنیک های زیادی برای مرور کردن وجود دارد. لازم به ذکر است برای مرور کردن بهتر است مطالب از قبل خلاصه نویسی شده باشد.
ارزیابی برنامه ریزی درسی
در استاندارد های برنامه ریزی آخرین گزینه بازخورد و ارزیابی از برنامه است. اگر برنامه ای برای فردی نوشته شود و ارزیابی از او انجام نشود و به نوعی نقاط قوت و ضعف او با ارزیابی مشخص نشود یعنی ما هیچ نتیجه ای از این کار دریافت نکردیم.
برای ارزیابی برنامه ریزی خود حتما در یکی از آزمون های آزمایشی قلم چی، گاج، گزینه دو یا سنجش تکمیلی و جدیداً ماز هم اضافه شده شرکت کنید. با این کار نقاط قوت و ضعف شما مشخص می شود.
موفق و سلامت باشد
